“Bedoelt ze dat psychologen en psychiaters die epidemieën hebben veroorzaakt?
„Ja! Maar echt! We roepen ze zelf in het leven! Op de Franstalige radio is een spotje ter preventie van burn-out. Alle symptomen worden erin genoemd. Je kunt net zo goed een virus nemen en dat over de populatie verspreiden.

Gaan er nu meer mensen dood door roken door de teksten op de pakjes?

„Heel mooi. Structurerender en stabiliserender dan wat veel psychologen doen. Je huis openstellen voor een ander, liefde en aandacht geven, zonder iets terug te verwachten. Hoe gaan we ten einde komen aan de mentale ontreddering waar we aan lijden? Zo.

Dat zou betekenen dat dit alleen in een-op-een-contact zou kunnen gebeuren, maar dat lijkt vreemd. Hoewel het perfect aansluit op het transionele gedachtengoed.

Wel lijkt het zo dat grote mentale problemen onmogelijk te tackelen zijn op een wijze die deze live benadering ontbeert.

.. Maar hoe kan de persoonlijke beleving van iemand doorbroken dan door iemand met wie je die persoonlijke beleving bespreekt, beleeft, die ook persoonlijk is!

† Petra de Koning & Jannetje Koelewijn – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/08/03/wilde-jij-als-meisje-van-zes-al-de-mens-doorgronden-a1612080 3 augustus 18

“Een pass van A naar B is niet alleen die pass, een technische uitvoering, maar daar zit een heel mens achter. Dat mens wordt beïnvloed door de geest.

Saillant detail: mens is het Latijnse woord voor geest.

“In de jaren negentig had hij een hekel aan individualistische spelers als Bryan Roy, die onverwachte dribbels wilden maken. Later leerde hij die spelers waarderen en maakte ze belangrijk, zoals Mounir El Hamdaoui bij AZ en nu Arjen Robben in het Nederlands elftal.

Eveneens saillant: in Zomergasten afgelopen zondag gaf hij aan helemaal niet veranderd te zijn over zijn benadering. Sterker: hij stelde dat hij vanaf het “begin” – de ALO en het ontwikkelen van zijn ideeën over de totale mens, ongetwijfeld met een knipoog ontleend aan Michels’ “totaalvoetbal” – dezelfde benadering heeft toegepast: El Hamdaoui had echter rendement (“25 doelpunten”) waar Roy dat ontbeerde.

“Wanneer de leek zegt: hij heeft geen inzet, dan is er vaak iets anders aan de hand. Dan staat het elftal tactisch niet goed. Daardoor komt iemand steeds te laat, waardoor het lijkt alsof iemand de scherpte mist of er onvoldoende aan doet.

IJzersterk: het punt is natuurlijk dat waar het om gaat onzichtbaar is. Cf. Cruijffs gevleugelde “Je ziet het pas als je het doorhebt.” En de leek is precies die persoon die het niet doorheeft.

“Zoals zijn video-analist Reckers zei, draait bij Van Gaal alles om leren. En de grootste verstoring van dat leerproces zijn in Van Gaals ogen de massamedia. Niet alleen lezen, horen en zien spelers dat zelf, ook de mensen die met hen spreken komen erop terug. “Dat is een gevaarlijk mechanisme omdat die spelers ook weleens de neiging hebben de media na te praten.

Perfecte transionaliteit, waarin de feedbackhand details de absolute hoofdrol spelen.

“Beroemd is het voorbeeld dat hij als trainer van Bayern München zelfs voor een oefenwedstrijd tegen een amateurploeg elke Bayern-speler een A4 gaf over de kracht en zwaktes van de amateurs die ze het vaakst zouden tegenkomen op het veld. [..] Hij wil elke wedstrijd hetzelfde benaderen, om zijn structuur erin te slijpen, “de logica in denken en doen” te scheppen, en zijn spelers eraan te laten wennen dat ze informatie over de tegenstander kunnen gebruiken om die tegenstander te verslaan.

Hier gaat het natuurlijk regelmatig mis. Dik.

En hij zei nog iets heel moois. Toen Janine Abbring hem vroeg of het niet waar was dat hij Roy “direct” uit de selectie had “geknikkerd” antwoordde hij, niet geheel in onze stijl (na 74 minuten: https://www.vpro.nl/programmas/zomergasten/kijk/afleveringen/2018/louis-van-gaal.html#):

“Nee, dat.. dat.. zoals jij het zegt is dat niet waar.”

En dat klopt: het was weliswaar “waar” maar een slechte representatie van de situatie en dus niet “raak.” En daar gaat het hier om.

Michiel de Hoog – https://decorrespondent.nl/8543/zes-redenen-waarom-louis-van-gaal-meer-waardering-verdient-dan-hij-krijgt/1716207567129-81c6b660 3 augustus 18

“Als jij steeds zegt: multiculturaliteit heeft gefaald, dan willen mensen dus geen multiculturaliteit meer. En dan zijn ze op de lange termijn niet meer tevreden met hier en daar een kleine beleidsverandering.

Een volmaakt, zij het negatief voorbeeld van een transioneel proces.

„Er is niet één alternatief verhaal. Een liberaal zou kunnen zeggen: de multiculturele samenleving gaat behoorlijk goed. We hebben bijvoorbeeld veel meer van die specifieke diensten die we ons vroeger niet konden veroorloven, want Polen leveren die veel goedkoper.
Voor een sociaal-democraat is dat niet genoeg. Dan moet je een discours hebben over het beschermen van de zwakkeren en de christen-democratie moet weer een ander verhaal hebben. Het probleem is dat ze dat eigen verhaal niet vertellen.

Dan liever een Macronisch verhaal! Maar zoiets kan niet in de Nederlandse politiek. Hoe doet D het dan? Onsamenhangend, omdat daar nog geen ideologisch fundament onder ligt als in het Democratisch Manifest. Maar alternatieven zijn er niet om uit te putten.

Sterker: strikt genomen zijn ze er altijd.

En dat kan ook niet wanneer je je realiseert dat we eigenlijk 2 interacterende politieke stelsels nodig hebben: een aristocratie (regering door experts) als het op de objectivistische domeinen, zoals waterschappen, milieu en mogelijk ook onderwijs (wat paradoxaal is), aankomt en een democratie als het gaat om sociale zekerheid bijvoorbeeld, maar voorlopig alle overige zaken die we juist samen willen regelen.

„Ik vond het heel erg dat Trump de verkiezingen won. Maar het raakte me niet zoals het mijn vrouw raakte. Zij is Amerikaanse en zij werd echt depressief van zijn overwinning.

Waarschijnlijk is Obama’s overwinning in ’08 eigenlijk net zo onvoorzien. Vrijheid van de geest cuts both ways. Helpt dat iets?

Ik heb nooit zo’n zin om over de negatieve effecten van het transionele denken te spreken. De problemen zijn daverend helder: cf. Fox News en Russia Today.

† Maartje Somers & Wilmer Heck – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/08/de-politieke-elite-is-zelf-bijna-radicaal-rechts-a1605967 8 juni 18

„Musici zijn perfectionistisch, dwangmatig, narcistisch. Hun bestaan draait om presteren, falen
is desastreus.” Als zij op haar muziekpoli aan musici vraagt wat muziek voor hem of haar
betekent, zeggen ze dat het hun moedertaal is. „Muziek is wie ze zijn.

Ergens moet dat laatste voor ieder mens gelden. Maar dat eerste toch zeker niet. Is dat dan het verschil tussen de pro’s en de ama’s?

„Muziek verdooft.

Dat is echt een vreemde opmerking: doet het niet juist het tegenovergestelde?

„Vioolspel was prestatie, en door die prestatie ontving ik waardering. Spelen werd zo beladen,
het lúkte niet meer.

Wat nou zo grappig is, is die diepzinnige dubbelzinnigheid in het woord “spelen.”

„Een angststoornis is een overreactie van het brein op omgevingsprikkels, zoals het lichaam met
eczeem en allergie kan reageren op stofjes.
„Ons brein is ingericht op tijgers en natuurrampen, nu boeken we er hooguit een vakantie mee of
lossen een kruiswoordpuzzel op. Het brein verveelt zich en interpreteert iets onschuldigs als
bedreigend.

Dat is een grappige verklaring en net weer anders dan die andere, waarin we altijd bang zouden
moeten zijn voor tijgers, die er altijd al heel weinig geweest zijn. En natuurrampen zijn ook
altijd al zeldzaam geweest, althans, de Sapiens is geen product van natuurrampen, maar van
ontbossing.

Wat ze zegt kan dus niet kloppen: dan zou het werk van een soldaat puur natuur zijn. Het zou ons makkelijk af moeten gaan, maar het leidt regelmatig tot zeer sterke verstoringen van het mentaal evenwicht.

De geest werkt niet als het lichaam, dus een vergelijking moet mank gaan.

De geest kenmerkt zich door een ongekende vrijheid en daaraan vastgeklonken uitbreidbaarheid: daar ligt de oorsprong van angststoornissen, zoals dat ook geldt voor rotsvast vertrouwen in de Heere HEERE.

† Rinskje Koelewijn – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/19/psychiater-esther-van-fenema-musici-zijn-behoorlijk-dwangmatig-a1610569 19 juli 18

„Facebook, YouTube, Netflix, Snapchat: ze handelen in één valuta en dat is aandacht. Die aandacht houden ze vast door je te tonen wat je wilt zien, niet wat er belangrijk of écht is.

Dat woordje “of” op die plek, da’s wel een leuke. Welke dingen die wel echt zijn, maar niet belangrijk, kunnen de moeite zijn? En welke dingen kunnen wel belangrijk zijn, maar niet echt?

Volgens mij denken we dat die eerste categorie leeg is, terwijl de tweede categorie natuurlijk precies de transionele entiteiten bevat.

“Als je op YouTube komt activeer je één van de krachtigste supercomputers op aarde: die van YouTubes moederbedrijf Google. En die supercomputer speelt een spelletje schaak tegen je brein om jou zo lang mogelijk vast te houden. Hij voorspelt welke video hij automatisch moet afspelen om je te laten blijven.

Dat doet ie dan niet erg goed. Tjee, zo weinig bedreigd heb ik me al lange tijd niet gevoeld.

Maar het probleem is natuurlijk dat ik zelf niet weet wat ik wil hebben of alleen op een abstract niveau. Daardoor voer ik “het algoritme” ook onvoldoende.

Kunnen we een algoritme maken dat “voorspelt” wat Carlsen gaat zetten?

Laat ons dan om te beginnen vaststellen dat het hier gaat om voorstellingen en niet om voorspellingen, die alleen in een psychologisch onafhankelijke, totaal niet in ons geïnteresseerde werkelijkheid kunnen bestaan.

† Wouter van Noort – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/16/google-wil-je-brein-zo-lang-mogelijk-vasthouden-a1610118 16 juli 18

Een artikel met zo’n titel moet hier besproken worden:

“Je weet niet wat je niet weet – en dat leidt tot fouten en arrogantie

Kijk dan gelijk ook even The Big Short.

“We gaan voorbij de conceptuele kennishorizon. Of nee, wacht, nog even niet – laten we eerst erkennen dat er een conceptuele kennishorizon bestáát. Dat daarachter dingen zijn die we niet weten of kennen en waarvan we ook niet wéten dat we ze niet weten of kennen.

Waarschijnlijk is dit idee voor docenten net zo belangrijk als hun eigen kennishorizon: in die zin dat ze beseffen dat hun leerlingstudenten bij uitstek gekarakteriseerd worden door hun gebrek aan inzicht over hun gebrek aan ideeën. Dat ze onvoldoende weten voor de toets kunnen ze nog wel begrijpen, maar dat het gebied waarover ze nog nooit hebben nagedacht altijd oneindig veel groter zal zijn dat die paar vluchtige vaststellingen, die al niet te tellen zijn, zal een novum zijn. Ik schat zo in dat het dat voor de meeste docenten ook is.

“Soms hebben we een vaag gevoel dat er nog iets is; in het ergste geval hebben we er helemaal geen taal voor, geen cognitieve representatie van – psychologentaal voor: er zit niets over in ons hoofd. Geen kenmerken, geen mogelijke associaties met andere ideeën, gebeurtenissen, gedragingen.

In eerste instantie lijkt het moeilijk hier een voorbeeld van te geven: wat er na onze eigen dood is, lijkt nou juist geen goed voorbeeld. Niet omdat er wel iets zou kunnen zijn, maar omdat we bij dit ontbreken juist van alles zijn gaan verzinnen. Maar misschien dan onmetelijk leed: daar hebben we immers (nog) geen woorden voor (ontworpen). Of de Heilige Graal van de fysica: de Grand Unified Theory. Een trinair begrip van eend-konijn plaatjes.

“Of het ontbreken van het begrip ‘rouw’ op Tahiti, waardoor mensen die wij ‘rouwend’ zouden noemen zelf zeggen dat ze zich ‘raar’ of ‘ziek’ voelen – ze hebben een vaag gevoel dat er iets is. Antropoloog Robert Levy beschreef de afwezigheid van rouw bij Tahitianen in 1973; Wu en Dunning noemen dat de introductie van het concept hypocognitie in de moderne gedragswetenschap.

Terwijl het natuurlijk de standaard was binnen de filosofie. Of die stoffige discipline gesproken: die is dus ronduit avant-garde (en dus niet avant-gardistisch).

“Het kan leiden tot fouten in gebieden waarop mensen (nog) geen expert zijn, maar ook tot fundamenteel wederzijds onbegrip en misplaatst superioriteitsgevoel. Want mensen zien vaak wel de mooie dingen uit hun eigen cultuur die bij andere culturen ontbreken, schrijven Wu en Dunning, maar niet het omgekeerde, niet de gebreken van hun eigen cultuur.

Dit lijkt toch net een ander punt, maar goed, degene die er vorig jaar op mijn “aanraden” haar profielwerkstuk over schreef heeft het geweten!

“Mensen begrijpen ook vaak niet welke morele principes van belang zijn voor hun politieke tegenstanders. Daardoor blijven partijen langs elkaar heen praten, terwijl dat niet per se hoeft.

Dit punt hebben we hier wel gehad. Ook in combinatie met het idee dat je een willekeurige uitspraak niet alleen in de bijbehorende context moet zien, maar ook in de context van de spreker – wat het leven natuurlijk wel erg veel ingewikkelder maakt.

“Vaak hebben geen idee dat een andere groep mensen fundamenteel andere waarden kan hebben.

Deze zin klopt natuurlijk niet, want dat weten we wel, maar we kunnen er natuurlijk niet op een dwingende wijze aan herinnerd worden.

“Het zou ons menselijke bestaan verrijken, denken de psychologen, als we nog meer concepten tot onze beschikking hadden.

Nou, precies, daar werken we hier aan!

“En misschien is hypocognitie niet zo belangrijk als het getal nul, schrijven ze bescheiden, maar ze hopen toch dat het concept helpt om nog beter te begrijpen hoe mensen de wereld om zich heen in kaart brengen en ervaren. Weg met de de hypocognitie over hypocognitie!

Leuk! Nu is hypocognitie ongetwijfeld veel belangrijker dan het getal “0,” maar klopt die laatste zin wel? Als hypocognitie inhoudt dat je nooit kunt overzien wat je niet weet, kan dat dan iets zijn waarover je je fundamentele onbegrip kunt aanpakken?

Wie het weet mag het zeggen, maar je ziet het pas als je het doorhebt.

† Ellen de Bruin – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/20/je-weet-niet-wat-je-niet-weet-en-dat-leidt-tot-fouten-en-arrogantie-a1610681 20 juli 18

“Hij wees me op een populair verhaal – vaak toegeschreven aan Socrates, maar eigenlijk uit een kinderboek – dat gaat over het ‘zeven’ van je woorden voor je ze uitspreekt. Het gaat ongeveer zo.

Dat kinderboek blijkt een honderd jaar oud Amerikaans boek over burgerschap, waar vrijheid van meningsuiting compleet is, maar je dus wel te maken hebt “Luyendijks” beruchte smaadwetten..

„Mam, moet je dit verhaal horen over Tom…”
– „Voordat je begint, heb je het verhaal al door de drie zeven gehaald?”
„Zeven? Wat bedoel je?”
– „De eerste zeef is die van de waarheid. Is het verhaal waar?”
„Tja, dat weet ik niet zeker. Maar Bob vertelde dat hij van Kees had gehoord dat Tom…”
– „Dat is wel een beetje onduidelijk. Laten we even naar de tweede zeef kijken: vriendelijkheid. Is het vriendelijk?”
„Vriendelijk? Nou, nee, niet echt.”
– „Dan de derde zeef: noodzaak. Is het echt noodzakelijk dat je mij dit verhaal vertelt?”
„Nee mam, eigenlijk niet.”
– „Goed. Als het niet noodzakelijk is, als het niet vriendelijk is en misschien ook niet waar, laat het verhaal dan rusten.†

Wat nou zo saillant is: Nederlands journalisten moeten zich houden aan de eerste zeef, terwijl Engelse journalisten zich moeten houden aan nummer twee en drie. Wanneer een verhaal onvriendelijk is maar niet noodzakelijk, dan is er sprake van smaad:

“Smaad is namelijk het opzettelijk iemands eer of goede naam aanranden door tenlastelegging van een bepaald feit, met het doel om daaraan ruchtbaarheid te geven. Kortom: er is sprake van smaad als iemand opzettelijk ‘slechte’ dingen zegt over een ander, met als doel dat anderen dit ter ore komt en deze persoon in een slecht daglicht wordt gesteld.‡

Smaad betreft dus meningsuitingen over feiten (als het onwaar is, is er sprake van laster).

Dus ja, je mag alles zeggen, maar dan wel met een advocaat erbij.

† Ben Tiggelaar – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/20/lessen-uit-een-kinderverhaal-a1610698 20 juli 18

‡ http://www.wetrecht.nl/smaad/

“Laatst hoorde ik op een podcast dat men er in de jaren zestig van overtuigd was dat hallucinerende middelen mensen in staat stelden om de wereld volledig te zien zoals ze echt was. Pas later bleek uit onderzoek dat hallucinerende middelen onze hersenen juist afschermen van prikkels die we normaal wel opvangen. Omdat onze hersenen vervolgens hard aan de slag moeten om te begrijpen wat er aan de hand is, ontstaan hallucinaties en het gevoel dat we ons in een diepere waarheid bevinden. Dat we het sublieme aanraken.

Micha lijkt hier toch een essentieel aspect over het hoofd te zien, namelijk het fenomenologische. Het zou natuurlijk zo kunnen zijn dat “in werkelijkheid” “in de hersenen” bovenstaand proces wordt afgedraaid, maar hoe ervaren wij het zelf?

We ervaren juist geen afgeschermd zijn, sterker: we ervaren juist een overdosis onafgeschermd zijn waardoor we juist extreem veel indrukken krijgen waardoor onze gedachten, die ook nog ‘es veel leidender worden, onbestuurbaar lijken te zijn geworden. Nu is dat feitelijk niet het geval, maar het vergt wat ervaring om ermee te kunnen spelen en je extreme gevoeligheid voor alle indrukken en gedachten, wat dus niet betekent dat je alles werkelijk scherp doorziet en doorgrondt, maar wat wel dat gevoel meegeeft, vanwege de enorme impact die je ervaart, kunt moduleren.

Het blijft een rommelig proces zonder garanties, wat des te meer het belang van de juiste setting (in feite de juiste voorbereiding en aangename omgeving met leuke mensen) aantoont. Maar als het waar zou zijn wat Micha hierboven stelt, zou die setting helemaal geen factor zijn. Iedereen die heeft getript – dat durf ik dan wel weer te wedden – zal beamen dat een omslag in de omgeving het tegenovergestelde is van wat je nodig hebt.

“Door een beperkte versie van de werkelijkheid aan te bieden, dwingen de goochelaar en de
kunstenaar onze hersenen het verhaal zelf af te maken. Net als bij hallucinaties, geeft dat ons
paradoxaal genoeg het gevoel dat we juist dichter bij de waarheid komen.

Maar is dat niet juist omdat we ook “zelf” die ontdekking doen? Zoals je een grap begrijpt?

† Micha Wertheim – https://decorrespondent.nl/8522/als-politieke-betrokkenheid-van-kunstenaars-
een-giftig-trucje-wordt/1711988866566-5fa7c214 20 juli 18

“Vrouwen die borstkanker krijgen, worstelen met seks. Ze voelen zich onaantrekkelijk. In de
spreekkamer is het een moeilijk onderwerp.

We hebben het eerder al gezien [maar waar ook weer, ja in een recente post]: als het om seks gaat draait voor mensen de wereld om. Ze zien het als een activiteit voor de ander. Daar zit ook iets: het is bij uitstek transioneel, waarin de ander net zo centraal staat als jijzelf. De metafoor van de ellips, in dit geval juist
de wiskundige ellips, is helemaal zo slecht nog niet.

“Inge van Blanken (47) uit Amersfoort hield erg van haar borsten. Haar man – „een echte
borstenman” – ook.

Aha! Een “echte” man voor borsten! Dat helpt natuurlijk niet. Tenzij het juist leidt tot een beter begrip voor haar gevoel van groot gemis.

“Zou hij haar nog wel aantrekkelijk vinden? Hoe heb je seks zonder borsten: „toch een belangrijke speler in seks.

Dit kan ik niet helemaal volgen. Doelen ze op tepels?

„Het gekke is: als ik mijn ogen dicht heb, voel ik mijn borsten gewoon nog zitten”, zegt ze. „Nou
ja, de linker dan. Bij de rechter is een deel van het spierweefsel en zenuwen weggesneden.”
Alleen het gevoel in haar tepels, krijgt ze nooit meer terug.

Dit eerste zou toch niet zo gek meer moeten zijn. Maar dat laatste, daar kan ik mij iets bij
voorstellen, vooropgesteld dat je werk maakt van die tepels.

“In de tijd rond de operatie zocht ze op Google naar foto’s van vrouwen zonder borsten, om een
beeld te krijgen hoe het eruit zou gaan zien. „Dat zag er allemaal zo verdrietig uit. Met op de
achtergrond steeds een ziekenhuismuur.”

Maar dan is toch juist die muur de boosdoener?

Voor vrouwen zijn hun borsten duidelijk belangrijker dan voor mannen. Zoals de grootte/doorsnede van hun lul voor mannen zo wezenlijk geacht wordt te zijn:

„Dat een vrouw haar borst(en) verliest, is om te beginnen al moeilijk, zegt Steenbruggen: ze
associëren borsten voor een groot deel met vrouw- en sexy zijn.

„De tijd nemen om weer fijne seks te hebben. Dat dit haar lukte heeft zij, geeft ze toe, onder
meer te danken aan haar betrouwbare omgeving. Aan haar man, bijvoorbeeld. Als de relatie uitgaat, denkt ze, dan wordt het een uitdaging om nieuw seksueel contact aan te gaan.
„Je hebt iets belangrijks niet te bieden en mensen schrikken van kanker. Het maakt je onzeker. In de kleren redden mijn Hema-borsten me, maar die padded bh’s verdwijnen natuurlijk tussen de lakens.”

Wat te bieden? Cup AAA?

Financieel is dat de bom.

† Daan Borrel – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/18/zonder-borsten-tussen-de-lakens-a1610442 18 juli 18

“Dit draaide niet meer om de waarheid, stelde Kahan. Dit ging om het beschermen van je identiteit of het horen bij je ‘stam’. En de mensen die goed waren in wiskunde, waren hier alleen maar beter in. Vaak volledig onbewust, overigens, het is je psyche die een loopje met je neemt.

Dit is hetgeen waar dit hele blog om draait.

“Het was een resultaat dat Kahan keer op keer terugzag in zijn onderzoek: als mensen meer feiten kenden of meer vaardigheden hadden, hadden ze meer om uit te kiezen als ze zichzelf misleidden. Ons brein werkt als een advocaat, koste wat het kost zal het argumenten vinden om onze overtuigingen te verdedigen.

Nu, koste wat kost.. Dat gaat te ver, maar er zijn duidelijk krachten aan het werk – noem het de weerspannigheid van emergent gravity – die de vrijheid van ons denken, dat immers is ontworpen om ons te bevrijden, juist obstrueert.

“Dat kan zelfs betekenen dat je de ene keer het ene gelooft en de andere keer het andere. Zo zijn
er conservatieve boeren [hier zijn we weer even in die mislukte staat Amerika] die ontkennen dat klimaatverandering bestaat, maar die tegelijkertijd allerlei maatregelen treffen om hun bedrijf te beschermen tegen de gevolgen van het veranderende klimaat.

Moore’s Paradox in levende lijve! Die wordt niet vaak zo duidelijk getoond.

“Dit lijkt irrationeel, maar dat is het niet, stelt Kahan. Want er kan veel op het spel staan als
je je overtuigingen verandert. De boer die ineens wel in klimaatverandering gelooft, wordt met de nek aangekeken door zijn familie, in de kerk, bij de honkbalclub. Hij zet veel op het spel, maar
krijgt er niets voor terug.

Dat is interessant en brengt ons terug bij die alles overheersende, uiteindelijk fundamentalistisch-filosofische hummmmvraag: “Zijn wij werkelijk rationeel?”

Maar belangrijker is de opmerking over “als je je overtuigingen verandert.” Ik hou er zelf erg van om in zo’n zin “verandert” met een “d” te spellen: u zult begrijpen waarom. Maar het punt dat ik nu wil maken betreft de denkfaut dat het ooit nodig is om “onze overtuigingen te veranderen.”

Dat kan immers bijna niet: het moet stukje bij beetje gaan. De radicale bekering van de hardvochtige crimineel is de absolute uitzondering die zonder de rust van de gevangenis eigenlijk niet kan plaatsvinden.

“Net als in het onderzoek van Kahan had ik een interpretatie gekozen die bij mijn stam paste.

Waarom is het noemen van “de stam” (ik word trouwens gelijk weer geattendeerd op de controverse rond
Stef Blok die momenteel speelt) zo van belang? Vanwege Taylors “horizonten van betekenis.”

“In een interview met journalist Ezra Klein vertelde Kahan in 2014 hoe hij er zelf altijd van
uitgaat dat hij dezelfde fouten maakt die hij terugziet in zijn onderzoek. Ook hij beschermt zijn
identiteit met ‘feiten’.

Nu, om deze laatste zin draait dit hele blog en om (haast) niets anders. Dat is vast wat duidelijker dan “dit.”

“Het is een treurige boodschap. Bij termen als nepnieuws, alternatieve feiten en post-truth dacht
ik altijd aan anderen. Aan mensen die feiten aan hun laars lapten, die hun eigen belangen boven
de waarheid stelden. Ik zag mezelf als iemand die feiten wel serieus nam.

Wow! Dat dacht ik ook toen ik in 2004 of 2005 die klap kreeg: “But then it’s ALL fantasy..” (Maar dan zijn het allemaal maar verzinsels..) Maar juist iemand die de feiten serieus neemt, zal kunnen gaan begrijpen dat er ook zoiets bestaan moet als be-feiten.

“Het zijn vooral de controversiële onderwerpen – racisme, klimaatverandering, veiligheid – waar overtuigingen in de weg zitten.

Maar waarom is dat? Omdat hierover ook geen feiten bestaan zoals die over ringen van Saturnus
bestaan. Klimaatverandering is natuurlijk de interessante uitzondering, maar in feite geldt die
alleen maar voor Amerika: waar alles – en vast ook de ringen van Saturnus – is gepolitiseerd.

“En hier vond hij de kracht van nieuwsgierigheid. Nieuwsgierige types kozen niet het artikel dat
in lijn was met hun overtuigingen, maar het artikel dat verrassend was. Hun nieuwsgierigheid won het van hun identiteit.

Die laatste zin is wel erg romantisch en misleidend en filosofen zouden hierop natuurlijk per
direct hun “Alaaf!” willen declameren. Hier moeten we in duiken. Dit is ons warme bad waar we als
een tropische vis in het water zijn. Dat doen we elders.

Een van de denkrichtingen heeft te maken met je identiteit als nieuwsgeer, als wijsgeer. Het is wellicht ook bij uitstek het domein van de filosoof die de stam minachtte, nl. Friedr-Ich, maar niet minder dat van de filosoof die zijn eigen stam bespotte en daarvoor veroordeeld werd tot het innemen van een drank met daarin het zenuwgif van de gevlekte scheerling (Conium maculatum), die blijkbaar vaak verward wordt met de dolle kervel (Chaerophyllum temulum).‡

“Want dat is de aard van de wetenschap: het kan geen zekerheid bieden.

Saillant: dit is dan juist weer onjuist. Want de wetenschap biedt meer dan voldoende zekerheid.
Het gaat hier om het maatschappelijke, transionele metaparadigma: de werkvelden van de gamma-
disciplines waar ons denken, onze beperkte wijzen om betekenis te “scheppen” en gedachten te
genereren, onze oprechte en waarachtige conclusies over hoe juist te handelen en wat te denken
altijd weer beïnvloedt.

“Laat die onzekerheid nu net iets zijn waar we psychologisch ook slecht mee om kunnen gaan. Niet voor niets domineren mensen met stellige overtuigingen talkshows, politieke debatten en
krantencolumns. Ik weet het zeker, zeggen ze stuk voor stuk.

Da’s politiek: Marxistische zekerheid zonder bijbehorende bewijsvoering.

“Maar wie het zeker weet, is per definitie niet nieuwsgierig. Wie koste wat het kost vasthoudt aan zijn overtuigingen, staat nooit open voor nieuwe informatie. Willen we echt netjes met informatie omgaan, dan moeten we die onzekerheid omarmen en nieuwsgierig blijven.

Maar het gaat dus niet om netjes omgaan met informatie: het gaat erom ons te realiseren dat we als middelpunt van het hermeneutisch proces dat wij zijn, niet zozeer te maken hebben met informatie, maar met ideeën. En daarmee Sooks vuur opnieuw doen oplaaien.

† Sanne Blauw – https://decorrespondent.nl/8512/waarom-slimme-mensen-domme-dingen-zeggen/1709979961536-cbfec899 18 juli 18

‡ https://www.nrc.nl/nieuws/2014/03/22/de-gifbeker-van-socrates-1360856-a1273702

‡ https://www.cruydthoeck.nl/winkel/conium-maculatum/p439