Vorige week vond ik in een boekje van Kierkegaard een briefje met aantekeningen van mijn vader van 50 jaar geleden. Hij schreef en ik parafraseer:

“Mijn systeem van gedachten zorgt ervoor dat de ander, terwijl ik die wil uitnodigen tot bevrijding, niet die bevrijding kan ervaren, omdat de verdiensten van die manier van denken pas ervaren kunnen worden als iemand ermee heeft leren werken.

Het gaat hier om de bevrijding van het christelijk denken, wat we misschien niet willen aannemen en omarmen. Maar relevanter is wat er in het verschiet lag, tien jaar later: het contingentiedenken of wat later de vorm van het contingentiedenken aanneemt. En het geeft in mijn beleving zo mooi weer welke paradox we tegenkomen als we ergens in terecht komen wat aan schoonheid eindeloos blijft winnen: dan voelt het alsof dat met anderen gedeeld moet worden. Maar als de ander het (nog) niet zo ziet, dan kan de ander ook niet begrijpen dat het vanuit juist een hoopvolle intentie geboren is.†

Wat te doen?

Verschil van inzicht immers maakt het onduidelijk wat de opbrengsten kunnen zijn van een generatief idee.

† Het contingentiedenken komt voort vanuit het idee dat een mensenleven pas betekenis kan hebben als het niet volledig bepaald is. Het succes van de natuurwetenschappen met haar traditioneel deterministische wereldbeeld bedreigt dat idee met verve en bijvoorbeeld René Descartes is een prachtig voorbeeld van iemand die het probeerde te verzoenen. Immanuel Kant is een ander voorbeeld.

“Maar eerst een andere metafoor. Als ik ergens een praatje mag houden over de staat van de Europese Unie, gebruik ik graag het beeld van de rivier, dat ik meende ontleend te hebben aan de Franse denker François Heisbourg. Hij zegt dat de EU een rivier aan het oversteken is. De oever waar we vandaan komen: de natiestaten. De oever waar we naartoe gaan: een federaal Europa.

Omdat hij dat wenselijk acht. Dan is de metafoor van twee oevers ook goed gekozen. Maar waarom zouden we een dergelijke eenvoudige binaire voorstelling van zaken omarmen?

“Symptomen die Ghervas ziet: de afwezigheid van charismatische leiders, het krampachtig vasthouden aan de gelijkwaardigheid van alle vierentwintig talen, de zielloze bankbiljetten, de obsessie met de eigen ondergang.

Dus wattan? Charismatische leiders? Zoals Erdogan? Maar kan ik hier niets meer over zeggen?

…………………………………………………………………..

“‘Mijn vraag is: zijn de Europeanen echt bereid de prijs van vrede te betalen? Wat verkies je: een
geloofwaardige Europese Unie met eigen militaire bases, of door te gaan als smekeling van de VS? De Amerikanen verachten het dat de Europeanen blijven denken dat zij hun belastingcenten zullen besteden aan de verdediging van Europa. President Barack Obama noemde Europeanen dit jaar free riders.

Kom op, Vrouwe Ghervas! Twee opties?!

Tomas Vanheste – https://decorrespondent.nl/4692/Europa-is-een-laffe-leeuw-die-het-geloof-in-de-eigen-kracht-moet-hervinden/942578240076-876f7d1c 8 juni 16

Het idee van de democratie is gebaseerd op meer dan een idee:

1. Tirannie zuigt.
2. Meer weten meer dan een.

“Dan zijn er de politici die zich nooit positief uitlaten over Europa en de pers die voor 75 procent
eurosceptisch is en graag valse roddels verspreidt over Brussel.

Valse roddels worden als zodanig zo weinig of eigenlijk nooit erkend door de roddelaar zelf: die beschouwt ze maximaal als goedbedoelde zorgen, of zijn ergens gebaseerd op welwillende onzekerheid. “Zij verspreidt zulke valse roddels,” is meestal dan de meta-roddel. Overigens kom je heel heel af en toe iemand tegen die werkelijk zo’n soap-leven leeft en geloofwaardig lijkt door alles te spelen.

“Meer directe factoren waren de opkomst van UKIP – dankzij de grondige (en niet per se
gerechtvaardigde) angst voor ‘ongecontroleerde immigratie,’ slechts gedeeltelijk vanuit de EU – en het vurige verlangen van David Cameron om de verkiezingen van vorig jaar te winnen.

Hoezo niet gerechtvaardigd? Dat klinkt toch heel erg als “mijn vrouw is jaloers maar dat is toch helemaal nergens voor nodig?!”

“Het probleem met elke vraag over de mogelijke gevolgen van een Brexit is dat het antwoord niet te geven is.

Maar het neemt natuurlijk wel het vorm van een antwoord. Het moge duidelijk zijn dat als we in een soort CERN-achtige situatie zaten het geen politieke strijd zou opleveren. We moeten er iets over zeggen en bovendien: we hebben er gedachten over! Hoe zouden we ons dan onthouden van een stellingname!

“Het is vrijwel onmogelijk om hierover goede voorspellingen te doen – we hebben het dan over
interpretaties van aannames die zijn gebaseerd op wat nog onbekend is –, maar een overweldigende meerderheid van gerespecteerde economen, zowel nationaal als internationaal, lijkt het erover eens te zijn dat de Britse economie in ieder geval op korte of middellange termijn in een flinke dip zal raken.

Maar we zullen nooit goede voorspellingen kunnen doen, omdat onze gedachten erover de uitkomst veranderen. De denkfaut hier is dat het zou kunnen gaan om dingen die we zouden moeten kunnen voorspellen. Maar wij zijn vrije mensen en wij worden niet beperkt door de logica, maar door onze verbeelding.

“Werkloosheid zou groeien, leningen zouden stijgen, buitenlandse investeringen kelderen. Zoals IMF-directeur Christine Lagarde het zei: ‘We hebben alle scenario’s bekeken, we hebben ons huiswerk gedaan. En we hebben helemaal niets positiefs te melden over een stem voor de Brexit.’

“De Vote Leave-campagne wijst er dan op dat geen van de bovengenoemde organisaties er ooit in slaagde om zelfs maar een jaar vooruit een kloppende financiële voorspelling te doen. Ik herhaal daarom: het is vrijwel onmogelijk om hierover goede voorspellingen te doen.

Maar hoe geloofwaardig kan Christine überhaupt zijn? Juist door het zo te formuleren, wordt ze voor brexiteers nog minder geloofwaardig.

“De angst die onder Leave-stemmers speelt, wordt door kamp-Remain onderschat. Veel mensen – vooral bewoners van het noorden en oosten van Groot-Brittannië, ouderen en lageropgeleiden – zijn oprecht bezorgd over immigratie.

Maar hun oprechtheid komt ook voort uit hun bias: mensen die ouder worden, mensen zonder uitzicht op iets beters, mensen die geïsoleerd zijn, die kunnen toch niet geacht worden zichzelf verantwoordelijk te houden voor hun problemen? Waarom zouden zij die moeilijkheden in zichzelf gaan zoeken, zij die dat ongetwijfeld het minst gewend zijn. Als negatieve veranderingen in je eigen leven samengaan met een ostentatieve verandering in de wereld om je heen en dat dus deelt met je matties waardoor je gerechtvaardigd raakt in de ideeën die je samen deelt, hoe kun je je dan nog onttrekken aan de perceptie dat immigratie een probleem moet zijn!

“Beide partijen maken zich regelmatig schuldig aan het propageren van mythes, verdraaide waarheden en keiharde leugens. Zo heeft het Remain-kamp gezegd dat een Brexit 3 miljoen banen zou kunnen kosten. Alleen is dat getal gebaseerd op een oude schatting van het aantal banen in Groot-Brittannië, die afhankelijk zijn van export binnen de EU en waarvan niemand werkelijk gelooft dat die in één keer ophoudt te bestaan.

Maar als je begrip hebt voor “waarom” dan hebben we het hier over little white lies, opgeblazen overtuigingen of natuurlijk – hoe kan het ook anders – knooppunten, pijlers, in de ecologie van de geest. Maar gevangen in het idee dat onze samenleving op waarheid zou kunnen worden gebaseerd – waardoor je religiositeit direct in het belachelijke trekt – zijn keiharde leugens natuurlijk helemaal faut en fascistoïde.

“Verder heeft kamp-Remain verklaard dat als Groot-Brittannië uit de EU gaat, ieder huishouden in 2030 met 4.300 pond minder rond zal moeten komen en dat de huizenprijzen met 18 procent zullen dalen. Onzin: deze gegevens zijn gebaseerd op scenario’s die afhankelijk zijn van talloze variabele en onbekende factoren, zodat het onmogelijk is om aan zulke exacte cijfers te komen.

Of waardoor het juist wel mogelijk is. Het is natuurlijk onzin in de zin dat een dergelijke exacte berekening wetenschappelijk gezien zou stuiten op bezwaren. Waar het hier allemaal om draait is de aannemelijkheid waardoor ons gevoel over de situatie veranderd. Een brexit is immers echt wenselijk als iedereen een brexiteer wordt. Het pleit is niet beslecht, omdat het een pleit betreft.

“Wordt hier wat aan gedaan? Zeker, een parlementaire commissie heeft beide kampen bekritiseerd vanwege het gebruik van misleidende beweringen en cijfers. In ieder geval is het geen wonder dat mensen niet weten wie ze moeten geloven.

Daar! De kern van de misvatting! Want mensen geloven zichzelf. Dan hebben al die argumenten niet meer zoveel effect.

“De Britse pers heeft door de jaren heen zelfs zo veel onwaarheden over de EU verspreid, dat het
kantoor van de Europese Commissie in Londen werd opgedragen een website te lanceren waarop een en ander zou worden ontkracht. Momenteel staan er meer dan 650 op.

Maar hadden zij geen goede reden dan? Om te zeggen wat ze wilden zeggen? Als onwaarheden effect hebben, kunnen ze dan onwaar zijn?

“Wel is er een hoognodig referendumgebed opgesteld: “God van de waarheid, schenk ons de genade om de problemen in dit referendum met eerlijkheid en openheid te bespreken. Schenk ruimdenkendheid aan degenen die een mening vormen en onderscheidingsvermogen aan hen die stemmen, opdat onze natie voorspoed zal kennen en samen met alle volkeren van Europa mag bijdragen aan vrede en algemeen welzijn.

God van de Waarheid… Doe ons dan maar de God van de Verbeelding!

Jon Henley / Marc Chavannes – https://decorrespondent.nl/4700/De-belangrijkste-twaalf-vragen-over-Brexit-beantwoord/944185364100-14b80e9f 9 juni 16

In de kunstfilosofie leeft de vraag of je voor het begrijpen van een kunstwerk de kunstenaar beter moet begrijpen. Dat zou immers betekenen dat je bijvoorbeeld haar autobiografie zou moeten lezen.

Dat lijkt een te zware eis. Net zo goed zitten jullie niet te wachten op mijn persoonlijke worstelingen die verklaren waarom ik denk wat ik denk. Tegelijkertijd kun je geraakt worden door de inspiratiebron die iemand noemt en treedt dat op de voorgrond: wordt het duidelijk dat die gebeurtenis of die film of die droom een aardbeleving of een lawine van openbaringen heeft gegenereerd.

Maar als allerlei zeer persoonlijke situaties de hele gedachtenwereld opbouwen dan is het ook heel vreemd daar helemaal niets over te zeggen.

De kern van de hele socratische exercitie is erachter te komen waarom je denkt wat je denkt en dat dat aan elkaar hangt van de geïnternaliseerde overtuigingen die naar binnen zijn geslopen, de abstracties die je zelf bent gaan uitproberen, het na-apen en aanpakken van elkaar: de motivationele kanten van de dingen waar je in bent gaan geloven om jezelf een persoonlijkheid te kunnen vormen voor jezelf, maar vooral ook voor de anderen. Zonder anderen geen zelf, zonder zelf zat anderen, maar wel weer zoveel onbegrip.

Dat was het idee dat je “beuwstzijn” een poging is om het “beuwtsijnz” om je heen, hoe onebwust dat dan ook zij, te doorgronden. Dus we ontwikkelen ons bewustzijn (i.e. de representatie van een samenhangend zelf dat gedreven wordt door gevoeligheid) bij de gratie van ons gebrek aan kennis over hoe de ander in elkaar steekt: we verbeelden ons wat de ander zich verbeeldt, maar dat betekent natuurlijk niet dat dat ook “klopt.” Sterker: meestal “klopt” er niets van. Maar wanneer check je dat ooit?

En als we het vragen veranderen de bewuste situatie van die ander waardoor we niet “een onbevooroordeeld antwoord” krijgen. Zoals mensen onder hypnose onkritisch reageren op “Hoe zagen de aliens eruit?” wat vooronderstelt dat ze er waren.

Waarom denken we dan toch dat die biografie niet nodig is? Omdat we denken dat waarom-vragen redelijke vragen zijn?

Ik zag een (de!) representatie van mijn psychische werkelijkheid en ik begreep ogenblikkelijk waarom ik al die problemen had gehad die ik had: in zoiets hypercomplex zitten is als wandelen door een driedimensionaal doolhof dat als een mobiele beweegt: waar je loopt beïnvloedt wat er om je heen is en bovendien: er komen telkens nieuwe stukjes bij en hoekjes die je kent worden opnieuw gemeubileerd!

Achtergrond: http://www.nu.nl/media/4275093/rad-van-fortuin-volgens-gaston-starreveld-regelmatig-invloed-opgenomen.html 9 juni 16

Op het moment dat ik zag hoe die conglomeraten van beslissingen, keuzes, overtuigingen, verwachtingen, bespiegelingen, gedachtes, ervaringen, trips, dromen, conclusies, presupposities en op- en aanmerkingen, abstracties, enz. enz. in een samenhang bestonden – dat wil zeggen – in een samenhang ge(re)presenteerd werden, toen waren al die dingen opeens ook geen probleem meer.

“The truth will set U free,” zei Johannes, maar die vergissing maken we allemaal. We hebben immers geen eigen waarheid – daar is dat begrip niet voor bedoeld – maar het voelt wel als zodanig. Fenomenologisch beschikken we over bewustzijn, maar het kan geen bewustzijn zijn, niet zo min als dat God met je praat je er nooit zeker van kunt zijn dat Hij het is.

Maar je bent het wel.

En het bewustzijn is natuurlijk een gevolg (of beter: een natuurlijk gevolg) van onze zeer grote gevoeligheid en de noodzaak om die samenhangend vorm te geven. Zoals kinderen van anderhalf zo van de hak op de tak springen, zo wil je toch ook niet blijvend bestaan?

Waarom zijn problemen geen probleem meer als ze helder ziet? Waarom je dit of dat dacht en daardoor zus moest concluderen en niet langer linksaf kon, zodat je uiteindelijk ook hier terecht kwam? In de eerste plaats is onderdeel van de problematiek dat je niet duidelijk weet waarom je iets gedaan hebt, of juist die gedachte hebt. Op het moment dat ik het ont-dekte, werd ik begrijpelijk voor mezelf. En dat geeft behalve veel vertrouwen ook veel rust, omdat allerlei elkaar tegenwerkende krachten vanuit allerlei “goeie bedoelingen” begonnen zijn.

Een voorbeeld: ik kon mij niet overgeven aan de relatie, omdat ik dacht dat het gebaseerd was op een slappe keuze. Maar door waar te nemen – de overtuiging hebben waar te nemen – dat dat veel complexer lag en de platgeslagen samenvatting was van een onstuimig ingewikkeld bouwwerk dat van de niveauverwarring aan elkaar hangt, zoals een grote bank bijvoorbeeld maar dan in de verbeelding, waarin schijnbaar alle belevingen en situaties en dromingen en denkingen een rolletje spelen, dan werd ook in één oogopslag duidelijk dat die keuze helemaal niet tegen die achtergrond tot stand gekomen was.

Als een uitspraak geen recht doet aan een situatie, dan vervalt de relevantie ervan toch ook? Of scherper: door de complexiteit van de achtergrond waar te nemen – de ecologie die gerepresenteerd wordt – verviel het hele idee dat die keuze gekarakteriseerd zou kunnen worden door psychologische zwakte oid.

Net zo goed als je woede jegens iemand als sneeuw voor de zon verdwijnt op het moment dat je precies kunt volgen hoe het komt dat die persoon zo doet. Helaas gebeurt dit maar zeer zelden.

Maar jezelf begrijpen is nog veel zeldzamer. Het was voor mij volkomen duidelijk dat ik van het hele stratenplan van mijn psychische werkelijkheid tot nu toe alleen nog losse pleintjes en stukjes van wijken had gezien, maar niet in samenhang, in één driedimensionaal beeld.

Maar het is ook geen stratenplan, want er is geen stad.

“Donald Trump is een prototype bullshitter: iemand die onverschillig staat tegenover waarheid. Het begrip verklaart zijn populariteit en zegt veel over politiek in een samenleving waarin waarheid geen belangrijke rol meer speelt.

Alsof er ooit een samenleving heeft bestaan waarin het alleen maar ging om waarheid.

“Wie waarheid min of meer irrelevant verklaart, ontslaat zichzelf namelijk van een verplichting die authentiek-zijn sterk bemoeilijkt: consistentie in opvattingen.

Alsof dat realiseerbaar is. Maar belangrijker: de vraag zou moeten zijn waarom die consistentie wenselijk of verplichtend is. En het antwoord is natuurlijk: als de wereld gedicteerd wordt door de wis- en waarachtigkunde, dan is het volkomen onduidelijk waarom wij baat zouden hebben bij een wereldbeeld dat dat juist niet is.

“De meeste politici voelen zich, mede door de media die hen verslaan, tot op zekere hoogte verplicht een innerlijke samenhang na te streven die verder alleen van monniken en de paus wordt verwacht. Iedere tegenspraak wordt immers breed uitgemeten als hypocriet of leugenachtig (‘U draait!’).

En dat is dan weer een gevolg (eigenlijk een uitvloeisel) van de rationalistische belijdenis. Maar belangrijker: tegenspraak wordt niet altijd uitgemeten – het heeft ook te maken met de verhouding tussen de persoon en het journalistieke corps. Ik stel me zo voor dat Femke altijd hard werd aangepakt, “because she shot the prisoners, too.

“Als kiezers een politiek debat aanschouwen, zijn ze niet bezig met het wegen van argumenten. Ze lezen tussen de regels door: wie is agressief en wie defensief, wie is sterk en wie is zwak, wie komt over als een leider en wie niet.

Dus waarom denken of hopen we dan toch dat die argumenten iets te betekenen hebben? Als onze ideeën alleen in een meerlagige samenhang bestaan – dus “hopelessly strange loops – en motivationele kanten hebben waardoor het een belangrijk knooppunt maar haast nooit wezenlijk element zijn kan, dan kun je ze niet gewoon droppen.

Soms drop je wel iets – en dat merk je dan ook langzamerhand (of iets sneller) in andere dingen. Je dropt bijvoorbeeld “dat alle mensen iets van je willen” en dan voelt ieder contact gelijk ook veel minder lastig of problematiserend.

“Maar zelfs Wilders toont zich, veel meer dan Trump, schatplichtig aan de waarheid: hij is
ideologischer en consistenter. Hij beroept zich zelfs expliciet en herhaaldelijk op ‘de waarheid’ als drijfveer.

Maar dat doet iemand die gelooft dat God (of Allah en Brahma) zijn of haar leven vorm geeft, of betekenis, toch ook? Als ik stel dat religie geen God nodig heeft, dan zal dat toch niet snel worden beaamd door

“Mijn intuïtie: ook hier is een bullshitter goed voor zeker dertig zetels. Een ongemakkelijke
waarheid.

Toen iemand een keer zijn filosofielesfilosofie aan mij uitlegde, benaderde hij het als volgt: “Er zijn in het verleden mensen geweest dat veel beter konden nadenken dan wij en dat moeten de leerlingen leren.” Met “dat” doelde hij op hun constellaties van conclusies, niet alleen het feit dat dat zo zou zijn, hoewel dat natuurlijk wel een belangrijk element zal zijn. Maar de kritiek hierop is: “Maar wat is beter nadenken dan?” Waarop het antwoord zijn zal: “Logisch nadenken.

Maar logisch nadenken is alleen maar zinvol in een context waarin deze wijze van denken ook iets op kan leveren wat verrassend is. Omdat het alleen dan betekenis kan hebben. Immers, dan voegt het iets aan wat we dachten. De standaardvoorbeelden zijn dan altijd drogredenen: het ontdekken, ontmaskeren en exploiteren van drogredeneringen bij de ander kan de geloofwaardigheid van die ander aantasten. Maar hier schuilt direct ook een nieuw probleem: als iemand niet precies kan uitleggen wat er achter zit (waarom ze denkt wat ze denkt) dan wordt die persoon ook snel afgeserveerd.

De discussie eindigt en de slimmerik lijkt gewonnen te hebben, maar er is geen bevredigende overeenkomst. En de vrede is vals.

Wat Da Don’ dus vleugels geeft, kunnen we ook framen als de onvrede van mensen met de situatie dat ze “uitgeluld” zijn, dat wil zeggen klemgepraat. Dan bestaat die ruimte voor de emotie er niet en vandaar dus ook dat we de indruk krijgen dat de rede en de emotie elkaar niet dulden. Vandaar de tekst “wees hoffelijk – blijf kalm – word vooral niet boos” op het Europese autoschadeformulier.

Hoe kan een (rationalistisch) argument iemands standpunt veranderen? Als het iets doet met de ecologie van die persoon: bijvoorbeeld als iemand ontdekt dat dat eigen standpunt helemaal niet eigen is, of hoe het wel stand is gekomen, in een strikt rationalistische arena waar iemand de regels van de redelijkheid strikt volgt, of als iemand al twijfelde. En talloze andere redenen.

We worden niet geleefd door implicaties, hoewel dat misschien ooit een filosofische droom was (“Calculemus!”), maar evenmin door associaties. Maar wel door constellaties: onze psychische werkelijkheid die zich gelukkigerwijze (Kierkegaard zou gillen “God lof!”) kan onttrekken aan de huizen, tuinen en keukens van de fysica.

Het probleem ontwikkelt zich nu “natuurlijk” in de richting van “Ja, maar dan gaat het dus alleen nog maar om hoe het klinkt!

Want het moet “vallen” bij de toehoorder voordat ie het wil gaan volgen, zodat ie het kan volgen.

De belangrijkste eerste opmerking is dat “alleen nog maar” hier niet op z’n plek is en dat heeft in de eerste plaats van doen met het zoogdierlijke aspect van onze taal (je praat ook met iemand omdat dat fijn is om te doen met die persoon), maar diepzinniger is de gedachte dat we het alleen maar proberen te volgen als we het zouden willen volgen. Maar “we” zijn natuurlijk niet alleen maar “dat” wat we van onszelf waarnemen.

Rob Wijnberg – https://decorrespondent.nl/4693/Wat-bullshitter-Trump-ons-leert-over-een-samenleving-zonder-waarheid/942779130579-638ce4a0 8 juni 16

“In de samenleving heerst het idee dat ADHD wordt overgediagnosticeerd, en dat hersenscans misschien kunnen helpen te bepalen wie er ‘echt’ ADHD heeft”, aldus Mostert. “Ons onderzoek laat zien dat dit niet zo makkelijk is, omdat de verschillen tussen patiënten groot zijn. Het lijkt wel alsof iedereen zijn eigen ADHD heeft.

We kunnen immers niet geloven dat al die minuscule en minder minuscule veranderingen in onze levens zoveel effect hebben. Want we kunnen niet geloven dat “de basis” verandert.

Niets zij minder waar.

Õ http://www.nu.nl/gezondheid/4273938/symptomen-volwassenen-met-adhd-lopen-sterk-uiteen.html 7 juni 16

Als ik één nieuwe trede aan Bateson’s Steps toe zou kunnen voegen, zou alles helemaal geslaagd zijn. En met twéé?

Ken je dat verhaal met die kolibrie en de orkaan? Dat maar dan mentaal.

Ik hou ervan me te identificeren met de avant-garde van mijn gedachten, maar dat is eigenlijk niet reëel.

Egodocumenten zouden alleen maar kunnen bestaan in de vorm van de boom, die omgevallen in het bos nooit werd gehoord.

Dat zou betekenen dat alle egodocumenten tibidocumenten zijn. Omdat niemand zichzelf begrijpen kan zonder de nabijheid van minstens een aantal anderen.

“All the world’s a stage, and all the men and women are each other’s audience.

Een relatief recente verheviging van ontwikkelingen binnen de filosofie, de kunsten, de wetenschap, de politiek en het recht lijken namelijk te wijzen op een einde aan het mens- en wereldbeeld zoals we dat al eeuwen kennen. Het mensbeeld waarin de mens bovenaan de hiërarchie staat als intelligent, vrij en autonoom wezen in een wereld waarin de natuur, de dieren en de technologie er zijn om hem te dienen.

We moesten het animistische wereldbeeld immers temmen en dat hebben we gedaan! Tegenwoordig doen we dat alleen nog met wolken! Maar urgenter is de vraag: “Welke hoort niet bij het rijtje?

De wetenschap. De kunsten, de filosofie, maar zeker ook de politiek die het recht maakt, zijn alle transionele disciplines: ergo: werken – en geen weten. En die moeten worden gevormd door maatschappelijke paradigmata en niet door wetenschappelijke.

“Naast onze kijk op de verhouding tussen mensen en natuur, is ook de verhouding tussen mens en technologie aan het verschuiven. Neem vertrouwen, het onderwerp van Keymolens promotieonderzoek. “Vertrouwen werd lang gezien als iets wat zich tussen mensen afspeelt. Maar als je goed kijkt, zie je dat dit niet klopt: het wordt bemiddeld door technologie.

En traditioneel door goden, door bewustzijn, door animatie (of misschien beter: animeren). Of om een andere platitude uit de kast te trekken: “Vertrouwen is een werkwoord. En past True daar niet geheel toevallig prachtig bij? Het speelt zich dan wel niet alleen maar tussen mensen af, maar wordt wel door mensen afgespeeld.

“Varkens vervelen zich bijvoorbeeld snel en gaan elkaar dan bijten. De wet schrijft voor dat boeren hun varkens speelgoed moeten geven, “maar dat gebeurt vaak met de allersimpelste objecten, zoals een bal of een ketting.

Maar waarom bijten ze elkaar dan? Omdat ze zich gaan ergeren. Omdat ze niks te doen hebben. Geen kant op kunnen. Alle wezens die zo vermogend zijn dat ze zich kunnen vervelen, gaan zich vervelend gedragen en elkaar vervelen.

“Wanneer ik op Facebook met iemand chat, dan is die conversatie volledig gemedieerd door technologie, maar in mijn ervaring is het een heel direct gesprek tussen twee mensen. Ik kan nu wel bedenken dat deze tafel hier net zoveel actorschap heeft als de mensen die er omheen zitten,” – al was het maar omdat de tafel de afstand tussen de gesprekspartners bepaalt en ondersteuning biedt aan de drank en spijs die het gesprek mede op gang houden – “maar ik ervaar jullie toch echt anders dan dit object.

Maar het is juist niet “een heel direct gesprek tussen twee mensen.” Sterker: het is geen direct gesprek tussen twee mensen. Vandaar de Turing Test. Maar de vergissing is begrijpelijk en relevanter: relevant!

“Om dat mogelijk te maken, om de verhoudingen tussen mens en niet-mens goed te kunnen begrijpen, hebben we volgens de technologiefilosoof “een nieuw vocabulaire” nodig. “Het natuurlijke is onderdeel van het menselijk bestaan, maar tegelijkertijd zijn we voortdurend de natuur aan het interpreteren en veranderen. We moeten dat soort relaties op een andere manier gaan beschrijven, zodat we niet meer voortdurend de neiging hebben om te zeggen: hier is de technologie en daar is de mens.

Laten we dan zonder omhaal van woorden stellen: “een uitgebreider vocabulaire!” En pararationele context!

“Misschien helpt het om meer in paradoxen te denken en minder in termen van onderscheid en verschil.

Of in ieder geval in ellipsen. Die dingen waren menigeen een spuughekel aan heeft (terwijl paradoxen nog wel grappig zijn): “Wat betekent dit kunstwerk? “Wat is rechtvaardig? “Waarom zijn ruïnes cool? “Waarom is Lost Highway goed? Niet zeggen!

“Dat is misschien wel de meest accurate omschrijving van de tijd waarin we leven: die van de grote paradoxale grensvervaging, met nieuwe inzichten tot gevolg. Al met al een prima tijd om in en over na te denken.

Maar vooral ook van een zeer concrete demarcatie: niet die tussen rationeel en irrationeel, maar tussen rationeel en transioneel.

Õ Lynn Berger – https://decorrespondent.nl/4661/Het-onderscheid-tussen-mens-dier-en-ding-is-volstrekt-kunstmatig-geworden/936350634483-60f565ca 6 juni 16