Gisteren was ik voor het eerst in tijden in het Topkapi van de geest: de Athenaeum Boekhandel aan het Spui. Ik zocht iets – I know when I see it – en vond Gorbatsjovs nieuwste boek over Rusland. Voor mij is hij de grootste held van de 20ste eeuw, maar het benadrukte nogmaals mijn teleurstelling over het exuberante onbegrip dat Rob de Wijk (Instituut Clingendael) in zijn columns aan de dag legt:
“De voltallige Russische defensietop trakteerde de toehoorders op briefings over de veiligheidssituatie waardoor het leek alsof de Navo op het punt stond Rusland binnen te vallen.
Inderdaad, zo geformuleerd heeft Rob helemaal gelijk: de Navo heeft zijn vuisten niet gebald. Maar de Westerse wereld en zeker Amerika is nog steeds bezig Rusland kapot te maken. Van toenadering is in ieder geval geen sprake en hoe moet dit gebrek begrepen worden, met de geschiedenis sinds 1800 in ons voorhoofd? Hoe kun je de uitbreiding van de Navo naar het oosten begrijpen als een onschuldige flirt met vriendschappelijkheid en inlevingsvermogen in een collectiviteit die bijna de hele Europese Tweede Wereldoorlog heeft moeten uitvechten?
“Geloof het of niet, maar in Moskou is de Koude Oorlog helemaal terug.
Maar wij zijn degenen die nooit met die Koude Oorlog zijn gestopt. Hoe moeten de Russen dat anders dan begrijpen? Hebben we hen ooit indicaties gegeven dat we te vertrouwen zijn? Is de Cuba-crisis niet gered door één adviseur die Chroesjtsjov nog een beetje kende?
“Wij zitten nog in de ontkenningsfase. Gelukkig begint hier de stemming over defensie om te slaan en ontstaat voorzichtig een consensus dat het zo niet verder kan. Ik roep dat al jaren. Het is alleen vervelend om gelijk te krijgen als het feitelijk te laat is.
Als wij in een ontkenningsfase zitten, dan betreft het onze eigen agressie: ons eigen negeren van de dreiging die van ons uitgaat. Of beter nog: ons negeren van de perceptie van de ander die ons wel als bedreiging moet zien.
“Gelukkig?!” Gelukkig voor Rob wellicht, maar “gelukkig” voor verder echt helemaal niemand. Want welke context stuurt Rob mee? In zijn overtuigings-, in zijn doodsdrift?
En de summus mons van de ergerlijkheid is toch wel dat het hem alleen om zijn gelijk gaat. Terwijl hij beter had kunnen weten en de verantwoordelijkheid heeft scherper na te denken over het lot dat zijn woorden wagen uit te lokken:
Want deze wereld wordt bepaald door begrip van mensen en hun situatie, niet door je begrip van begrippen.
Bron: Rob de Wijk – “Koude Oorlog is terug in Moskou” – Trouw 20 mei 16