„Het begrip ‘engagement’ wordt te nauw gedefinieerd, zegt Erik. „Je komt al snel bij vluchtelingen, of politiek. Terwijl, als je een boek schrijft over een personage als Jas” – hij wijst naar Marieke Lucas – „dan vind ik dat óók geëngageerd. Of iemand die zijn hele leven” – nu mimet hij met één hand precisiewerk boven zijn bakje ananas en watermeloen – „kleine vogeltjes schildert met een haar. Dat is even belangrijk als iemand die over vluchtelingen schrijft.”

„Waarom, vragen we.

„Omdat iemand het moet doen. Die kunst moet er ook zijn. Ook al maakt het alleen de maker zelf gelukkig. Dan al voegt het iets toe aan de bibliotheek van het mens-zijn.”

Zoals Spinvis het zegt, wijst het net de verkeerde richting op. Maar de kern is belangrijk: het is essentieel en o zo moeilijk om goed te verwoorden zodat het ook de spijker op haar kop slaat. Misschien helpt het al om vast te stellen dat het mens-zijn geen bibliotheek is.

Maar dat we de vrijzinnigheid van zijn gedragingen wel moeten vastleggen, omdat dit het bewijs ervoor vormt.

Het is ook even belangrijk omdat het natuurlijk absurd zou zijn om allemaal alleen met vluchtelingen of Syrië of welk specifieke probleem dan ook bezig te zijn, hoewel notoire wereldverbeteraars soms wel zoiets lijken te concluderen/vooronderstellen (cf. Peter Singer). En het is even belangrijk omdat het niet mogelijk zou moeten zijn deze activiteiten te prioriteren. Overigens kan dat binnen een mensenleven natuurlijk uitstekend en bij uitstek.

Dat neemt niet weg dat we ons doodhongerende Malinezen indachtig verontwaardigd kunnen raken over het gebrek aan engagement van een programmeur die hard gaat op een of ander tech-tooltje.

Het is natuurlijk niet zo dat iemand het moet doen, maar die frasering legt wel bloot waar het hier om gaat: de bevrijding van de geest – de bloei van de abstraherende verbeelding – neemt noodzakelijkerwijs onverwachte vormen aan, zoals het kubisme dat ook is en natuurlijk de twee kunstenaars die in gesprek zijn dat ook demonstreren.

Het is moeilijk voor een mens niet geëngageerd te zijn: dat geeft natuurlijk ook een uitermate rommelige en  Gödellagige lappendeken van problemen zoals “terrorisme” en “technologie.”

“Hij gaat ook in op de risico’s van steeds makkelijker je geld uitgeven. Tijdens het gesprek koppelt [de gedragswetenschapper Dan] Ariely dat aan de rol van een samenleving, waarin bedrijven en banken er juist op uit zijn om ons steeds makkelijker geld uit te laten geven. Geld uitgeven moet juist een beetje “pijn” doen, is de filosofie van Ariely.

Even los van het feit – zolang het een feit is en er geen allesoverheersende krachten zijn die ons dwingen te betalen – dat we zelf nog mogen kiezen hoe we ons geld spenderen. Hoge hypotheeklasten leken mij altijd een allesverzengende draak van een werkelijkheid.

“Nee, een rationeel systeem is gericht op het welzijn op de lange termijn, kapitalisme is goed op de korte termijn en dus irrationeel. Het systeem is beter voor de mensen die de spullen verkopen dan voor de mensen die de spullen kopen. Een vrije markt is niet de beste uitkomst voor individuen.

Da’s een interessant punt: in dat geval zijn de augustusbommen van 1945 niet rationeel. Althans: het is niet mogelijk uit te maken of het daadwerkelijk rationeel was.

Schuilt daar niet iets, Dan? 

“Trump gaat uit van een zero sum game, zowel wat buitenlandse politiek als handel aangaat.

Dat is niet slim. Maar het is begrijpelijk vanuit het traditioneel-rationele, lineaire denken. Daarin kan elke situatie worden gereduceerd tot een interactie tussen twee personen en die heeft de neiging om, geïsoleerd als zij is, beschouwd te worden als zero sum.

Vraag: “Uw onderzoek van twaalf jaar geleden, dat aantoonde dat mensen eerlijker zijn wanneer ze de Tien Geboden zien, is beroemd. Onlangs werd dat onderuitgehaald door Europese onderzoekers. Zijn we minder gelovig geworden?
Woord: „We weten niet precies hoe het zit, alleen wel dat Europeanen kennelijk minder gevoelig zijn voor de Tien Geboden dan Amerikanen.

Dat kan bijna niet anders als je kijkt naar het anachronistische karakter van het Amerikaans modernisme: hun “backwardness.

† Toef Jaeger – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/29/zonder-waarden-krijg-je-handelaren-in-waarheid-a1608400 29 juni 18

“Wie gevoelig is voor kunst, is dat omdat het je brein in staat stelt op avontuur te gaan. Een avontuur dat voor iedereen die een kunstwerk tot zich neemt anders is, zelfs als je het beleeft in een zaal met duizend andere mensen. Die eenzame reis zonder bestemming maakt kunst verleidelijk. Omdat het de reiziger even vrijstelt van plichten en morele dilemma’s en andere beperkingen die in ons dagelijks leven onvermijdelijk zijn.

Hier wordt het beeld geschetst van de Sapiens, gebukt onder de last van zijn bestaan en de gevangenis van de doelmatigheid, dat gefuikte gedoe. F*cked? Focked? Fyked!

Dus dat gaat/werkt niet. Kunst is “verleidelijk” omdat het een “geleid dagdromen” is. Met denken als een delta. Waarom ervaart de reiziger die vrijstelling? Omdat zijn geest hemhaar niet meer tegenwerkt: “Groove..

“Wie over een kunstwerk schrijft of praat, is als het ware een ontdekkingsreiziger die thuiskomt en vertelt wat hij gezien heeft.

Dus.. het schilderij is het gebied!

“Zoals Kapitein Willard in Apocalypse Now verdwaalt op de fictieve Nung-rivier, zo verdwaalt Coppola in zijn eigen maakproces. En juist omdat hij de weg kwijtraakt, omdat hij al makend niet weet waar hij eigenlijk heen moet, komt hij tot een van de grote meesterwerken uit de filmgeschiedenis.

Maar misschien is het goed om toch iets uit te leggen over het meesterlijke karakter van de film:

Je gaat met de hoofdpersonen steeds verder mee de steeds minder voorspelbare diepte in. De scene met de Fransen is dan misschien wat vergezocht en legt misschien te veel uit, je kunt het ook zien als een laatste rustpunt voor de kijker/volger/geest die meegevoerd wordt. De rivier op naar het einde.

“Bij iedere première wordt mij gevraagd om een interview over de voorstelling te geven. De eerste vraag is meestal: “Waar gaat de voorstelling over?
Als maker ben ik de laatste die daar een zinnig antwoord op kan geven. Sterker nog, ik wil mij er niet mee bezighouden omdat dit mij alleen maar in de weg gaat zitten. Als je dat wel doet, wek je op zijn minst de verwachting dat je geen voorstelling, maar een pamflet hebt gemaakt.
Toch zijn die interviews belangrijk. Je trekt er mensen mee naar het theater en zeker als je, zoals ik, geen subsidie krijgt, is het belangrijk dat iemand je kaartjes koopt.

Je wil immers wel weten wat voor soort product je koopt.

“Een kunstenaar die verklaart dat zijn werk mensen dichter tot elkaar brengt, kan voorlopig op meer bijval rekenen dan iemand die verklaart met kunst bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. Beide hebben in wezen niets te maken met waar kunst over gaat. Namelijk ons leven juist te vrijwaren van de verantwoordelijkheid positie in te nemen over hoe bevolkingsgroepen zich ten opzichte van elkaar dienen te verhouden.

Toch is er opnieuw meer over te zeggen – overigens zou ik niet zo goed kunnen bedenken welk kunstwerk bevolkingsgroepen tegen elkaar op zet.

“De onlangs overleden auteur Philip Roth verklaarde, toen men hem vroeg waarom hij schreef: “Omdat ik niet weet wat ik anders met mijn hersenen moet doen.

Because it’s there.

“Nieuw aan deze tijd is, denk ik, dat ook mensen die niet gegrepen zijn door een alomvattende ideologie zich bedreigd voelen door de gedachte dat ze kunnen verdwalen. Door onze mobiele telefoons zijn we vergeten wat het is om de weg niet te weten.

Ga dan toch naar Venetië!

“Ook als publiek moet je sterk in je schoenen staan. Je moet zelf beslissen wat je in een werk ziet. Je moet zelf moeite doen. Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je ziet.

Waarbij het zelf een contextueel begrip is: je bent zelf verantwoordelijk, want we zijn samen verantwoordelijk. Voor elkaar.

Maar het punt is wezenlijk: transionele, niet-lineaire processen hebben als uitkomst niet een definitieve conclusie, maar meanderen.

“Dat zolang je over kunst praat, je niet mag vergeten dat het juist moest mislukken.

De vraag is of dit wel de juiste (i.e. treffende) wijze om uit te drukken wat kunst is: datgene wat je niet kunt, niet moet afmaken. Geslaagde kunst is onaf. Het moet voldoende ruimte geven om niet gereduceerd te worden tot een eenduidige betekenis, zoals geïllustreerd door: “Ah, daar liggen mijn handschoenen!”

“Zoals schrijver en journalist George Saunders onlangs zei: “Een grap zorgt ervoor dat we even geconfronteerd worden met het feit dat het beeld dat we van de wereld hebben, niet overeenkomt met hoe de wereld werkelijk is.

Dat klopt volgens mij niet: als we de grap begrijpen, worden we even geconfronteerd met het feit dat het beeld dat we van de situatie hadden precies hetgeen is wat ons “erin” doet trappen. Het gaat hier niet om een beeld van de wereld, maar hoe wij situaties begrijpen – en dat dat psychologische proces zich leent voor practical jokes.

† Micha Wertheim – https://decorrespondent.nl/8420/wat-de-beste-kunstwerken-met-elkaar-gemeen-hebben-ze-zijn-mislukt/1691498035260-d1497331 22 juni 18

“Ik ken talloze mensen die maar blijven vasthouden aan iets wat nooit (meer) zal bloeien. Ze verwarren volharding met voorbestemdheid. Het kost lef om een verliefdheid af te sluiten, of ze nou wel of niet werd beantwoord. Te luisteren wanneer je verbeeldingsvermogen zegt dat zijn grenzen zijn bereikt.

Die verwarring is dan ook goed te begrijpen vanuit de generativiteit van ons denken. Voorbestemdheid komt je natuurlijk niet aanwaaien.

“Toen ik de relatie verbrak, kreeg ik van alle kanten lof toegezwaaid. Mijn vrienden (die allen al jaren een partner hebben) vonden het zo dapper van me. Uit hun enthousiasme sprak vooral een enorme angst voor vrijgezel zijn. En voor opnieuw verliefd worden, want dat is een van de naarste dingen die er zijn. De onrust, de angst, het gebrek aan slaap en concentratie. Een honger die je moet stillen met kruimels. Want het is nooit genoeg.

Bedoelt ze hier dat het enthousiasme van haar vrienden voortkomt uit onvrede met hun eigen situatie? Waarom zou dat zo zijn?

En “een honger die je moet stillen met kruimels.” Maar het is toch juist precies andersom: het blijft de hele tijd meer dan genoeg: zelfs de kruimels worden nog Oekraïense aardappelvlaktes.

† Ellen Deckwitz – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/26/opgeven-a1607886 26 juni 18

“Maarten van Wijhe schat dat hij er een jaar fulltime aan werkte om de gegevens klaar te maken voor analyse. Zoveel tijd kost het om één van de vele argumenten van de kritische prikkers te weerleggen.

En dan nog: dan roep je gewoon dat dat jaar ook maar een mening is. Bovendien: de webdesigners van hieronder genoemde websites hebben er ook manuren in gestoken.

“Vaccincritici hebben mooie websites. Kijk eens op die van de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken (nvkp.nl) of www.vaccinvrij.nl. Daar combineren de Kritische Prikkers geruststelling (die ziekten waartegen wordt gevaccineerd komen bijna niet meer voor) met het zaaien van ongerustheid over bijwerkingen (er zijn meer, vooral chronische bijwerkingen dan de overheid en vaccinfabrikanten zeggen).

En als er dan ook nog placebo-effecten zijn, dan is het hek van de dam. Is het transionele denken dan niet juist net zo gevaarlijk als Jomanda was?

“Ook indrukwekkend is de ruimte die de vaccintegenstanders geven voor persoonlijke verhalen. Ouders vertellen hoe hun kind ziek werd of autistische trekken kreeg in de dagen of weken na een vaccinatie. Die ouders zijn er vrijwel [altijd] van overtuigd dat die prik alles in gang heeft gezet.

“Ik.. Ik heb het zelluf gezien!

† Wim Köhler – https://www.nrc.nl/nieuws/2016/11/25/waarschijnlijk-is-het-nederlandse-vaccinatieprogramma-zo-succesvol-dat-het-zich-nu-tegen-zichzelf-keert-a1533655 25 november 16

“Er is geen eenvoudige oplossing.” Klinkt goed. Je [wekt] er de indruk mee je werk heel serieus te nemen maar je hoeft niet concreet te worden want er is immers geen eenvoudige oplossing. Het is overigens wel onzin: er zijn juist heel veel eenvoudige oplossingen. Zoals alle managers ontslaan, niet aan een project beginnen, of gewoon lekker met z’n allen aan de zuip gaan, maar dat hoeft niemand te weten.
In dezelfde categorie dooddoeners: “Dit wordt een heel spannend traject..” (dat betekent dat het alleen maar kan mislukken maar dat dat niet jouw schuld is), “We moeten zorgvuldig te werk gaan..” (dan kunnen we er lekker lang over doen) en “Dit wordt een uitdaging..” (dat betekent dat er te weinig geld en mensen zijn).

O Ironie-nienienie!

“Dat is echt een heel interessant idee.” Ideaal om mensen de mond mee te snoeren.

Want dat doet het wel degelijk – linksom of rechtsom.

Japke-d. Bouma – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/19/dit-zijn-de-ergste-cliches-uit-vergaderingen-a1607145 19 juni 18

“Het begrip substantie stond in de Middeleeuwen voor objecten met een identiteit die voortkwam uit hun essentie. Een olifant en een boom zijn substanties: in een stuk materie verschijnt een wezen met de essentiële eigenschappen van een olifant of een boom. Een golf in zee is geen substantie: die is slechts een manier van bestaan van water.

Zitten we niet nog steeds met de vraag wat we moeten vinden/maken van abstracties?

“Deze inzichten komen voort uit menselijke tekortkomingen. We vergissen ons, wanneer we zeggen dat we een boom zien. We maken denkfouten. Daarom spoort Descartes ons aan pas met een gedachte in te stemmen, wanneer die even helder en evident is als bijvoorbeeld de stelling dat één plus één twee is.

Klopt dit wel? Dat kan toch niet kloppen gegeven het scenario van de Animatrixdaimon?!

Menno Lievers – https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/09/liefdevol-worstelen-met-spinoza-10987887-a1562273 9 juni 17

“One of his early mathematics papers explores the reliability of certain algorithms that would later be central to computations for things like the PageRank algorithm, on which Google’s search engine is based.

“Toward the end of “Intelligent Machinery” Turing includes ruminations on search and thought. He writes, “Intellectual activity consists mainly of various kinds of search.

“Turing argues that the search process is central to epistemological and scientific discovery, and important in framing as well as pursuing mathematical, genetic, cultural, and intellectual problems. More precisely, perhaps he is outlining how his own mind works.

Am I doing a search when I am looking at a Rausch?

Right, we have to start someplace and go with whatever we have. But is that what is meant by searching? Is he perhaps mindful of this proces called “seeking?”

I am reminded of this thing called the “trance-derivational search.”

† Dan Rockmore – https://www.newyorker.com/tech/elements/imitation-game-alan-turing 6 November 14

“Want communiceren over seks is zo belangrijk – om te ontdekken wat onze partner wil, bijvoorbeeld, en wat we zelf eigenlijk willen.

Maar we kunnen toch helemaal niet weten wat we willen?! Dat wil zeggen: we hebben fantasieën, maar op dit punt lijkt me weten wat je wil een vreemde uitgangspositie omdat het niet zo’n vooraf vastgesteld ding zou moeten zijn, zoals een planeet om een andere zon. Sterker: iedere seksuele partner roept andere verlangens en ideeën op en die zullen ook meanderen. Als het goed is.

“Mensen hebben de behoefte om bij de ‘normale meerderheid’ te horen, zegt Laan, zeker op het gebied van seks.

Dat lijkt me een bizar statement. Maar het betreft hier natuurlijk mensen die in haar praktijk terechtkomen.

“Mensen willen tabellen en percentages zien – alles om maar te kijken of ze niet afwijken van het gemiddelde.

Dat lijkt me ondenkbaar. Maar nogmaals: het gaat hier om mensen die juist een probleem zijn tegengekomen. Dan is de angst dat dit probleem een onweerlegbaar fundament heeft niet zo vreemd.

“Het lijkt een ongeschreven regel dat seks iets is waar de ander recht op heeft. En daardoor krijgen we vaak een schuldgevoel als we niet “leveren.

Dat is precies zo’n prachtige prolepsis die de sociale verkering kenmerkt. De mogelijkheid van schuldgevoel schept dus ook het omgekeerde: het chanteren van de ander door voorwaarden te stellen of “iets” subtieler: “Als je lief bent, pijp ik je.”

“Ook jezelf kwetsbaar durven opstellen is belangrijk. Vaak geldt: hoe kwetsbaarder, des te beter de seks.

Dat paart goed met het idee dat juist het tijdelijke het enige is dat betekenisvol kan zijn. Wat de essentie is van het transionele denken en daardoor ook tegenover het rationele denken staat. Er is geen perfectie, er is alleen maar kleur.

„Als iemand geen zin heeft in seks, dan is de kans groot dat de partner zich persoonlijk afgewezen voelt, en denkt: ben ik niet aantrekkelijk?

Die omkering is boeiend. Tjokvol vooronderstellingen vanuit een specifiek, maar persoonlijk gevormd model van een moderne relatie.

„Elkaars wensen en voorgeschiedenis kennen is goed, maar lust ontstaat door verleiding en niet door overreding.

Beter kun je dingen soms niet uitdrukken, Ellen!

† Gemma Venhuizen – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/08/hoe-vaak-we-seks-moeten-hebben-dat-is-niet-de-goede-vraag-a1605945 8 juni 18

“Om verschillen bínnen groepen te laten zien, onderscheidt het SCP vijf typen moslims:
(1) Seculiere moslims doen niets aan hun religie.
(2) Culturele moslims vinden het geloof wel belangrijk, maar dóen er niet veel mee: ze bidden niet en gaan niet naar de moskee.
(3) Selectieve moslims doen dat wel, maar niet frequent.
(4) Vrome moslims vinden hun geloof zeer belangrijk, en doen er veel aan: zij bidden veel en volgen de voedselvoorschriften nauwgezet. Zij belijden de islam voornamelijk thuis.
(5) Bij de strikt praktiserenden speelt de islam in het dagelijkse leven de grootste rol. Ze zijn religieus zeer actief, bidden vaak, bezoeken de moskee, eten halal, vasten in de maand ramadan. Zij vinden dat ook andere moslims moeten leven volgens de regels van de islam.†

Blijkbaar groeit groep (5). Da’s helemaal Taylor/Luyendijk.

† Sheila Kamerman – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/07/vasten-halal-eten-en-vaker-bidden-a1605883 7 juni 18