Openhartig maar de vraag
“Nu is overgave een beladen woord, het staat haaks op autonomie. Je hebt er vertrouwen voor nodig in iets of iemand, of een ideaal. Maar de wereld moedigt eerder aan tot wantrouwigheid als je denkt aan nepnieuws, bedrijven die rommelen met data, of de politieke leiders die omwille van electoraal gewin praten over witte wijn. In zo’n klimaat is er een schreeuwend tekort aan spiritueel leiderschap.
Dit klinkt bijzonder onzinnig: voor wantrouwen moet het leeuwendeel van het nieuws nep zijn. Als kind was ik wel te karakteriseren als wantrouwig, overigens een mentaliteit die ik pas na mijn 25ste wist af te schudden om de simpele reden dat dit wantrouwen me als onterecht is gaan voorkomen. In mijn persoonlijke situatie heb ik eigenlijk nooit te maken gehad met “gerechtvaardigd wantrouwen.”
“Het is goed te begrijpen dat de cult-is-cooltrend in de huidige samenleving opspeelt: in een vermoeide samenleving met toenemende prikkels, onzekerheid en chaos en een aarde die ook aardig opgebrand raakt, worden yoga, meditatie en boeddhisme als ‘medicijn’ steeds populairder, omdat zij zowel de technieken bieden om de geest te kalmeren als gevoelens van extase oproepen.
Natuurlijk is de vermoeidheid van de samenleving een metafoor en is het a priori moeilijk de vermoeidheid ervan te kunnen aantonen, dat is helder, maar is het een rake metafoor? Het toenemen van prikkels lijkt me eerder een symptoom van een energieke samenleving en onzekerheid, bij wijze van contrast met de “duidelijkheid” van de Koude Oorlog, is ook geen gevolg van gebrek aan energie, tenzij hier wordt gezinspeeld op het psychologische probleem dat vermoeidheid kan leiden tot besluiteloosheid, wat dan weer niet zoveel te maken lijkt te hebben met de samenleving als geheel.
Dat meditatie en een hyperabstracte levensbeschouwelijke vorm populair zijn, ook dat lijkt me goed te verklaren vanuit de dynamiek die technologie mogelijk maakt en bovendien past die prima bij het proces van secularisering.
“Ik was bovendien gaan twijfelen aan het medicijn dat ik zo hartstochtelijk had omarmd: waren de effecten die ik toeschreef aan yoga en meditatie niet ook iets dat ik mezelf had wijsgemaakt? Als de dingen goed gingen, schreef ik dat vaak toe aan yoga. Ging het minder, dan had ik gewoonweg niet genoeg gemediteerd.
Oké, di’s oké en een prachtig voorbeeld van het zichzelf beïnvloedende en bekrachtigende (om niet te zeggen (zich)zelfrealiserende) karakter van het transionele proces waar wij als “bewuste” wezens per definitie mee te maken hebben.
“Wie opgegroeid is in een westerse samenleving waarin egocentrisme, consumentisme, materialisme, narcisme kunnen overheersen, kan veel baat hebben bij het oefenen in waarden als empathie, dienstbaarheid, ego-loosheid.
Dit is wellicht wat sterk aangezet, maar een treffende formulering van het communitaristische (of communautaire) denken, zoals we zien bij Taylor of Walzer. Overigens kan men vraagtekens stellen bij zo’n eendimensionale definitie van de westerse samenleving, net zoals we moeilijk kritisch kunnen zijn over het gebrek aan maatschappijkritiek in de Chinese samenleving: die immers beter functioneert dan ooit en waar individuele vrijheid nooit een rol van betekenis heeft gespeeld: hoe zou men dat dan opeens wel van groot belang kunnen beschouwen?!
Bron: Stine Jensen – https://www.nrc.nl/nieuws/2019/02/08/laat-je-niet-hersenspoelen-a3653444 8 februari 19
