De transionele kringloop

“Het kwaad ligt niet aan de oppervlakte; het moet met veel moeite omhoog worden gepompt. En belangrijker nog: het kwaad moet zich steevast vermommen als het goede.

En het goede is min of meer natuurlijk wat je zelf al denkt.

“Het probleem met Eichmann,” schreef Hannah Arendt in haar klassieker Eichmann in Jeruzalem, “was dat zovelen op hem leken, en dat velen pervers noch sadistisch waren, maar dat ze juist verschrikkelijk normaal waren en zijn.

Niet normaal: genormaliseerd. Maar het volgende is toch niet normaal:

“In de 1.300 pagina’s aan interview – vol zieke ideeën en fantasieën – wordt al snel duidelijk dat Eichmann geen gedachteloze ambtenaar was. Hij was een fanatiek ideoloog. Hij handelde niet uit onverschilligheid, maar uit overtuiging. Net als Milgrams proefpersonen deed hij het kwade omdat hij dacht dat het goed was.

Omdat hij erin geloofde.

“Als ze schreef dat Eichmann “gedachteloos” was, dan bedoelde ze niet dat hij een robot was, maar dat hij geen empathie had – dat het hem niet lukte om in andermans schoenen te staan. Zie hier: de wortel van alle kwaad.

Da’s een ander fair punt: is het niet gekmakend dat de gewone mens denken verward met gevoelloosheid? Juist het denken is iets extreem gevoeligs! Hoe zouden onze gedachten zich anders opmerkbaar kunnen maken?

“Zelfs onrecht heeft de schijn van rechtvaardigheid nodig,” schrijft Lidegaard. “Die is moeilijk te vinden als de hele samenleving het recht van de sterkste afwijst.

Onrecht probeert zich toch altijd als de wet, of de collectieve regel, te maskeren?

† Rutger Bregman – https://decorrespondent.nl/6013/de-wetenschap-leert-nu-beschaving-is-een-veel-dikkere-laag-dan-gedacht/1207954594539-53d93bed 21 januari 17