Ken uzelve? Maak er dan wat van!

“Het gevoel, kortom, dat de wereld uit elkaar aan het vallen is als een slecht gedraaide gehaktbal.

Maar het was ooit een vloerbrood en een heel erg goed gelukte lasagna. Waar ieder stukje gehakt bijdroeg aan de structuur. Waar geen ontsnappen aan was. Waar ieder spettertje tomaat zich niets anders hoefde voor te stellen dan zijn waar zij was, zich niet anders hoefde voor te doen dan hoe zij was. Want wat heeft het voor zin te denken als alleen de kerker nog bestaat?

De miljoenen doden tussen 1900 en 1950 vielen niet voor niets!

“Het voelt zo hulpeloos. Wat enkel wordt versterkt doordat alle problemen met elkaar lijken samen te hangen, van klimaatvluchtelingen tot islamterrorisme, van Panama Papers tot nationaal-populisme.

Is het denkbaar dat ze dat niet deden – dat al die maatschappelijke problemen onafhankelijk van elkaar bestonden?

“Er is ooit een onderzoek gedaan waarbij een professor voor een collegereeks te horen kreeg dat een aantal willekeurig gekozen studenten superstudenten zouden zijn. Na afloop hadden die studenten allemaal hogere punten dan ze ooit hadden gehaald. Ook bij een tweede correctie bleken de studenten daadwerkelijk beter te zijn geweest dan ze ooit waren. Een kortere samenvatting van mijn politieke overtuiging is er niet. Ik geloof dat we veranderen. Zoals ikzelf ben gevormd door de blikken van mijn leerkrachten, door de kansen die ik kreeg, de ouders die ik had en de beslissingen die ik nam, zo is ook de maatschappij als een steeds veranderende stroom die eeuwig voortgaat.

Precies! We veranderen-meanderen op heel veel niveaus: we krijgen andersoortige kinderen die geschikter zijn om te opereren in een wereld van ideeën, onze tech geeft ons op detailniveau een continue stroom aan ervaringen die 30 jaar geleden zeldzaam waren, hoewel ze dan ook vergelijkbaar lijken te zijn. Wie speelt er nu nog met een hoepel en een stok? Onze representationele ruimte meandert, de banken zijn nog steeds niet gevallen en ……

Maar 1 ding: “Ik geloof dat we veranderen..” “Ik ben ervan overtuigd dat we veranderen..” het is niet nodig dit zo vaag te houden: de pointe hier [en] van deze hele socratistische mentaliteit is verhelderen – ophelderen – hoe we veranderen, zodat we kunnen gaan begrijpen hoe we dit proces kunnen beïnvloeden. Dat we niet zijn wat we denken dat we zijn, maar in kunnen zien welke motivationele structuur daarachter licht. Dat maakt ons denken over onszelf wel therapeutisch, maar ook scheppend, creatief, je zou kunnen zeggen goddelijk en dat is treffend, maar tegelijkertijd misleidend, omdat het nu niet goed beschrijft hoe het dan werke.

“Als ik me dat probeer voor te stellen, die mensenmassa die constant aan het veranderen is, dan durf ik het soms zeker te weten: dat we ons voortbewegen zoals een zwerm spreeuwen in de avondschemer, die met elkaar een majestueus ballet vormen in de lucht. Zonder regisseur, zonder plan – enkel reagerend op beslissingen van hun buurman, waarop diens buurman weer reageert, enzovoort en omgekeerd.

Het is een mooi beeld, maar het blijft onvoldoende rijk: omdat het niet duidelijk op meer dan 2 niveaus bestaan kan: je ziet de zwerm bewegen, terwijl die uit individuele spreeuwtjes bestaat, maar het is moeilijk om te zien op welk derde niveau er verandering mogelijk is: het probleem hiervan moge duidelijk zijn: we zien zo’n beetje alles op twee niveaus: als elementen en als samenstelling, maar het wordt pas interessant als we meer niveaus kunnen onderscheiden: denk Leren³.

“Omdat je niet langer wilt geloven in de fictie dat je geheel onafhankelijk je positie in de maatschappij bepaalt.

Maar wel blijft overeind dat het effect heeft om te geloven die fictie. Vanzelfsprekend! An American Dream American Power.

“Vervolgens zou je al die variabelen in een model moeten stoppen dat uiteindelijk zo groot zou zijn als de wereld zelf. Om tenslotte die wereld dan te kunnen vergelijken met een even fictieve toekomstige wereld mét ijsberen. Dat was wat Hans Meltofte weigerde. Hij weigerde om die onafhankelijke, objectieve buitenstaanderpositie in te nemen die die vergelijking zou kunnen maken.

Maar het vergelijken van modellen veronderstelt dat er een relevant verschil zou kunnen zijn. En het enige relevante verschil in de context van het geestelijk leven is een therapeutische: de generatieve.

“Eigenlijk zou ik dat veel vaker willen zien, vooral in de politiek. Niet wachten op een onvolledige – want onmogelijke – berekening om te zien wat het beste is om te doen, maar uitgaan van je persoonlijke waarden om daarmee te strijden voor wat jij denkt dat goed is om te doen.

Maar nu wordt het Zen & de kunst van het motoronderhoud. En dat is geweldig, maar het is ook niet nieuw. Want de vraag blijft overeind: waarom kan de ijsbeer voor ons van waarde zijn?

En het antwoord is dus: omdat het niet uitmaakt of de ijsbeer er is buiten onze gedachten.

“En dat luchtte me op. Want het was gebeurd, het was realiteit geworden. En dat bevrijdde me van de machteloos makende gedachte dat ik, te midden van al die duizenden touwtjes die over het aardoppervlak gespannen staan, slechts kan toekijken. Wat ook zo zou zijn als er enkel wetten zouden bestaan. Maar ik geloof dat we in een wereld leven met wetten én gronden. Omdat er chaos bestaat, en humor en liefde en paradoxen en misverstanden. Er was, toen we dit idee bedachten, nog grond voor duizenden mogelijke toekomsten. Zoals op dit moment morgen nog niet vaststaat.

Maar wat heeft alles dan veranderd?

Als de gedachte dat het niet uitmaakt wat je doet je verlamt, hoe kunnen we dan volhouden dat onze gedachtes geen rol spelen in ons leven?

Bron: Freek Vielen – https://decorrespondent.nl/5025/Alles-hangt-af-van-wat-wij-beslissen-denken-dromen-durven-willen-zeggen-doen/1009474777575-ab5552cf 6 augustus 16