Fantaseren is helemaal niet vrij van feiten en feitelijkheden bestaan alleen maar bij de gratie van de fantasmagorie

“Hoe kan de politiek dan de onvrede wegnemen?
“Door het bestrijden van populisme en feitenvrije politiek. Er is vooral veel steviger weerwoord nodig op types als Wilders maar ook op VVD’ers en soms CDA’ers die elke keer maar afgeven op Europa. Alsof Europa levertraan is!

Maar waarom zouden we populisme moeten bestrijden als het niet (goed) te onderscheiden is van alle “andere vormen van politiek?” Als feiten zich alleen maar bemiddeld door ons voorstellingsvermogen aan ons openbaren hoe kunnen we er dan aanspraak op maken in de vorm van “feiten?!”

Het zogenaamde feitenvrije debat is niet meer dan het natuurlijke vervolg (in plaats van gevolg) van de behoefte van politici om een bepaald verhaal of een bepaald geluid te laten klinken, wat het nodig maakt om “feiten” te spinnen. In feite is het benadrukken van bepaalde kanten van een zaak en verder niet benoemen van andere al een vorm van spinnen, maar de verblinding hier is die van “de plicht tot de waarheid.”

Beter geformuleerd: vanuit je persoonlijke motivatie is het altijd belangrijk bepaalde voorstellingen van de werkelijkheid ten tonele te voeren en dan geeft dat een ander – de opponent – altijd de kans te roepen dat die voorstelling(en) een eenzijdige en persoonlijk gemotiveerde presentatie is. Dat die dus niet alleen niet goed weergeeft wat er speelt, maar ook verdacht moet zijn, omdat er een reden moet zijn dat jij de boel verkeerd en tegenfeitelijk neerzet. Waarom zou je dat anders doen?

Populisme is dan ook het natuurlijke vervolg van de behoefte van politici om mensen bij hun werk te betrekken.

“Wat is er zo gevaarlijk aan een referendum? Het peilt toch de wens van de kiezers?
“Omdat het onderwerp onzinnig is. Een leave heeft volstrekt onduidelijke en onvoorspelbare gevolgen. Waarover stem je dan?

Als we gewoon af zouden spreken wat we zouden doen bij een leave, dan zou er veel minder onduidelijkheid zijn. Maar we weten niet wat we zouden doen, toch? We gaan ervan uit dat er factoren zijn die we niet kunnen overzien en dat anderen op een andere manier daarvan profiteren dan dat voor ons een optie is.

In deze context kon Leave niet anders betekenen dan Dit niet meer! Maar het is een logicaïsche constructie die de situatie zoals die leeft (ie. dat wat we als werkelijk beschouwen) tot in het absurde heeft gereduceerd. Reducties zijn soms nuttig: je scheidt hoofd- van bijzaak (althans je probeert je gesprekspartner te overtuigen van de hoofdzaak) en die keuze is natuurlijk weer een vervolg van een wijze van denken die persoonlijk is, maar dat niet lijkt.

Er is een huidige situatie A. Mensen hebben verschillende ideeën over hoe het ideaal gezien is of zou moeten zijn. Maar stel nu dat situatie A wordt afgeschilderd als problematisch. Er speelt van alles waar je niet blij over wordt en bovendien: het is volkomen helder dat er geen automatische Autobahn naar het Rome van de Eeuwige Pax Romana leidt. Het uitzicht is vertroebeld. Jonge mensen kunnen de gedachte dat “vroeger alles beter is” niet hebben: ze hebben immers geen vroeger – in hun wereld van gedachten bestaat daar alleen een kindertijd en daar pronkt maar zelden iemand mee. Als ze zo’n ouwelullenopmerking maken dan praten ze iemand anders (vader of opa) na.

Ons ontbreekt Das Kapital of het moet Le Capital zijn, maar dat boek is natuurlijkerwijze vanuit de academische traditie kritisch en zoekt naar conceptuele fundamenten en hoeft niet sensitief te zijn. In onze huidige situatie erkent iedereen problemen, behalve misschien docenten geschiedenis.

Maar iedereen erkent ook dat de situatie complex is. Het is onoverzichtelijk dus in feite kunnen we onszelf helemaal niet overtuigen van onze analyse, maar zo goed is ons bewustzuijn dan weer wel. Sterker: de situatie is niet alleen complex gecompliceerd: wat we erover aan elkaar vertellen helpt eigenlijk helemaal niet, want het draagt alleen maar bij aan een nog complexer wereldbeeld.

En wat doen we als iets echt ingewikkeld is? Dan reframen we alle complicaties tot een keuze: “Wat wil je?”

Kijk als je niet weet wat je doen moet, moet je natuurlijk nog meer de tijd nemen, of je gelooft nog steeds in de Irak-beslissing: actie.

We onderscheiden dus minstens drie niveaus van complicatie, maar we reduceren die situatie – tot in het absurde – tot: “Op deze manier verder? Of niet?”

Dan verenig je eindelijk alle oppositie die er is.

“Is weerwoord geven belangrijker dan luisteren naar onvrede?
“Dat denk ik zeker. Waarom altijd maar dat gezeur over Europa bij de VVD? Altijd dat dédain voor de EU? Als de VVD en het CDA vaker aan mensen durven laten zien waar Europa voor staat, zou er minder onvrede zijn. Ik zeg: de democratische middenpartijen zijn sterker dan de populisten. Als ze maar weerwoord durven geven. We moeten de populisten bestrijden op hun zwakke punt, namelijk dat ze geen oplossingen hebben, dat ze alleen maar afbreken, dat ze onzin vertellen.

Maar de vraag moet zijn waarom we onzin vertellen.

Bron: Wilma Kieskamp – http://www.trouw.nl/tr/nl/4500/Politiek/article/detail/4328131/2016/06/27/Pechtold-werkt-niet-mee-aan-een-Nexit.dhtml 27 juni 16