Hoe verteert het transionele denken “conspiracy theories?

In eerste instantie zou je wellicht zeggen: “Heel erg goed!

En spiritisme?

Het probleem van spannende, creatieve paradigmatische meanderingen is echter vooral dat ze de “acquis communautaire” uit elkaar trekken: om met De Bono te spreken: “I can’t be wrong so U can’t be right!

De common ground wordt onder onze voeten weggeslagen. De basis voor de dialoog raakt buiten beeld. Dat levert een typisch meta-probleem.

In transionese: een idee is “beter” naarmate het generatiever is. En dat geldt voor het idee “everything may be conspired” niet: in eerste instantie geeft het veel meer nieuwe ideeën – immers alles wordt het domein der vragen ingetrokken – maar in tweede instantie raakt alle denken geblokkeerd: omdat op iedere vraag hetzelfde, ingewikkelde antwoord komt: het is zo bedacht.

Vrijheid van denken echter is ook precies dat: vrijheid van denken. De werkelijkheid slacht het Hegelistische “des zu schlimmer für die Tatsache” gewoonlijk: de wetenschap heeft onze wereld geopend, maar volgt hetzelfde patroon: het denken in termen van werkelijkheden benauwd ook: precies zoals een sluitende, definitieve theorie over wat kunst is dat zou beklemmen.

Als in Trouw 19-2-16 staat dat “een instortende financiële markt is misschien net zo’n kantelpunt als een faseovergang uit de natuurkunde” dan geeft dat nieuwe ideeën. Beter verwoord zou zijn: “We kunnen modellen (manieren om ergens over na te denken) die we voor de natuurkunde bedacht hebben, misschien wel gebruiken in andere domeinen, zoals de economie.”

Het probleem hier is echter vooral heel concreet: natuurkundige wetten veranderen niet naarmate we er anders over nadenken (anders denken beïnvloedt niet wat de weegschaal aanwijst), maar economische wetmatigheden kunnen geleerd worden en beïnvloeden vervolgens welke economisch relevant beslissingen we nemen:

Wat dat aangaat is het “aanjagen” van de economie door de ECB een prachtig voorbeeld: die truc kennen we al!

Maar kunnen we wel zeggen dat een idee zelf generatief is? Het idee van een ecologie staat dat eigenlijk niet toe. Bovendien: voor het een is het generatiever dan voor de ander. Wow.

Als de waarde van een idee afhankelijk is van de generativiteit ervan dan is het vooral belangrijk om aan elkaar uit te leggen wat het met je doet!